حافظیه ، مکانی برای آرامش

آرامگاه خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی ، شاعر نامدار و معروف ایرانی ، در شهر تاریخی شیراز قرار دارد و این آرامگاه با نام حافظیه هم شناخته می شود و سالانه گردشگران ایرانی و خارجی را جذب خود می کند. حافظیه شیراز در یکی از باغ های بزرگ شیراز قرار دارد و به عنوان یکی از جاهای دیدنی شیراز شناخته می شود . حافظیه به دلیل ارزش های ادبی ، معنوی و معماری توسط وزارت فرهنگ و هنر، در سال 1354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در ادامه با حافظیه ، مکانی برای آرامش بیشتر آشنا شوید:

حافظ که بود؟

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی معروف به حافظ و لسان الغیب ، یکی از شاعران فارسی زبان قرن 8 هجری قمری است که در میان ایرانیان و جهانیان از شهرت بالایی برخوردار است .

 حافظ ، غزل سرای بزرگ و از بزرگان شعر و ادب فارسی بوده و بیشتر شعرهای او غزل است . موضوع اشعار این شاعر بزرگ بسیار خاص و منحصر به فرد است و به همین خاطر است که در موسیقی سنتی ایرانی ، هنرهای تجسمی و خوش نویسی از اشعار او استفاده می ‌شود. 

تاریخچه حافظیه

حافظیه شاهد فراز و نشیب های بسیاری بوده است . خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی در سال 792 هجری قمری درگذشت و تا 64 سال بعد از فوت ، هیچ مقبره ای برای او ساخته نشد . پس از گذشت این 64 سال ، در سال 856 هجری قمری در دوران حکومت میرزا ابوالقاسم گورگانی ، حاکم فارس به دستور محمد یغمایی وزیر حاکم ، اقدام به ساخت آرامگاه حافظ کرد .

 این آرامگاه در آن زمان به صورت عمارت گنبدی شکل بوده که در جلوی باغ حوضی قرار داشت که آب رودخانه رکن آباد یکی از معروف ترین رودخانه های شیراز به آن سراریز می شد .

 اما این بنا در طول تاریخ ، چندین بار مرمت و بازسازی شد و برای اولین بار در قرن 11 هجری قمری در دوره صفوی و حکومت شاه عباس صفوی مرمت هایی انجام و پس از آن ، به دستور نادرشاه افشار در دوره افشاریان ، حافظیه به طور مجدد مورد مرمت قرار گرفت .

چهارمین مرتبه مرمت این مکان ، در دوران زندیه در سال 1189 بوده است . به دستور کریم خان زند یک تالار و مقبره فلزی به آرامگاه حافظ اضافه شد و بالای آن هم یک سنگ مرمر گذاشته شد .

پس از این داستان ها ، فردی زرتشتی به نام ملا شاه جهان زرتشتی ملقب به اردشیر در سال 1317 هجری قمری ، به شیراز سفر کرد و بر سر مزار حافظ فال خوبی گرفت . اردشیر به خاطر این فال تصمیم گرفت تا آرامگاه باعظمتی در حافظیه بسازد و ساخت . متاسفانه قبل از پایان ساخت آرامگاه ، مرد مسلمانی با این بهانه که مقبره حافظ نباید به دست یک نامسلمان ساخته شود ، دست به تخریب بنایی زد که اردشیر با زحمت بسیار زیادی ساخته بود .

پس از این اتفاق ، خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی تا دو سال هیچ مقبره ای نداشت . در سال 1319 هجری قمری ، شاهزاده ملک منصور شعاع السلطنه که یکی از فرزندان مظفر الدین شاه بود ، طبق فرمان پدرش مظفر الدین شاه ، دستور ساخت یک ضریح آهنی در دور قبر حافظ را داد .

آخرین مرمت و بازسازی آرامگاه حافظ شیراز مربوط به سال 1386 هجری شمسی می باشد .

حافظیه کجا قرار دارد؟

حافظیه به عنوان یکی از محبوب ترین جاهای دیدنی شیراز شناخته می شود که در شهر تاریخی شیراز و در حد فاصل چهار راه ادبیات و چهار راه حافظیه واقع شده است . 

آدرس حافظیه : استان فارس ، شیراز ، حد فاصل چهار راه ادبیات و چهار راه حافظیه ، رو‌بروی ورزشگاه حافظیه

نمایش حافظیه روی نقشه

معماری حافظیه

مقبره حافظ در ارتفاع یک متری از زمین قرار گرفته و دور تا دور آن پنج پله برای دسترسی افراد به داخل آرامگاه ممکن ساخته شده است . در بالای مقبره ، سقفی گنبدی شکل مسی به رنگ سبز خودنمایی می‌ کند که روی آن توسط کاشی‌های رنگی معرق کاری شده است . بر روی مقبره ، هشت ستون سنگی برای اتصال گنبد به زمین ساخته شده که هر یک از ستون ها پنج متر ارتفاع داشته و همگی آنها سنگ تراشی و تزئین شده است .

 در بالای کتیبه سنگی و در بین ترنجی سنگ مقبره حافظ جمله ( انت الباقی و کل شی هالک ) نوشته شده که معنی این جمله ( شما چیزی هستید که باقی می ماند و همه چیز از دست می رود ) می باشد .

ستون‌های امروزی آرامگاه حافظ ، با الهام‌ گیری از شکل ستون‌های بنا های دوره کریم خان زند ساخته شده ‌اند .

هزینه بلیط حافظیه چقدر است؟

هزینه بلیط ورودی آرامگاه حافظ در بهار سال 1403 برای گردشگران و مسافران ایرانی 30000 تومان می باشد . این مبلغ برای گردشگران خارجی متفاوت و گران تر است .

راه های دسترسی به حافظیه

برای رسیدن به آرامگاه حافظ می توانید از سه وسیله نقلیه که دو وسیله نقلیه عمومی و یک وسیله نقلیه شخصی استفاده کنید و خود را به آرامگاه حافظ برسانید . این وسیله های نقلیه شامل مترو ، اتوبوس و ماشین شخصی می باشد . در ادامه با استفاده از این سه وسیله نقلیه تا آرامگاه حافظ آشنا شوید :

• مترو شیراز : برای استفاده از مترو شیراز تا حافظیه ، می توانید در ایستگاه زندیه مترو شیراز پیاده شوید و مسیر حدودا 3 کیلومتری از ایستگاه زندیه مترو تا حافظیه را با اتوبوس خط (پایانه شهید دستغیب – بلوار نارنجستان) و یا با تاکسی طی کنید و به حافظیه برسید .

• اتوبوس شیراز : برای استفاده از اتوبوس شیراز تا حافظیه ، می توانید از اتوبوس های خط برای ایستگاه حافظیه (پایانه شهید دستغیب – بلوار نارنجستان ، پایانه شهید دستغیب – پایانه نارنجستان ، میدان گلستان – پایانه نمازی ) و از اتوبوس های خط ( میدان کلبه – میدان ارم ، پایانه ولیعصر – رکن آباد و زیبا شهر ) استفاده کنید و در ایستگاه اتوبوس حافظیه و یا  ایستگاه اتوبوس چهار راه حافظیه پیاده شوید و به آرامگاه حافظ برسید .

• ماشین شخصی : برای استفاده از ماشین شخصی تا حافظیه ، می توانید به خیابان آزادی شیراز بروید و خود را به حافظیه شیراز برسانید .

حافظیه از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

مجموعه حافظیه که دارای دو هکتار وسعت دارد ، از قسمت های مختلفی مانند حیاط و صحن جنوبی ، ایوان و صحن شمالی ، تالار حافظیه و آرامگاه حافظ  تشکیل شده است . در ادامه با بخش های مختلف حافظیه شیراز آشنا شوید :

حیاط و صحن جنوبی

برای ورود به آرامگاه حافظ در شیراز باید از حیاط و صحن جنوبی حافظیه که دارای باغ وسیع و پر از درختان نارنج و دو استخر بزرگ است وارد شوید و از مسیر پیاده‌ روی طراحی شده که با چمن و گل و درختان سرو و کاج تزیین شده قدم بزنید تا به ایوان برسید . ایوان عمارت به وسیله 9 پله‌ بزرگ و پهن از حیاط جدا شده و دارای دیوارها و ستون‌های بلندی است و به خیابان گلستان شیراز راه دارد .

ایوان و صحن شمالی

ایوان و صحن شمالی در ابتدا یک قبرستان بوده که مقبره حافظ هم در آن واقع شده بود . اما در حال حاضر بخش شرق و غرب این صحن به وسیله دو حوض‌ مستطیل شکل و باغچه‌های پر از گل ، درختان سرو، نارنج و کاج طراحی شده است . همچنین ساختمان کتابخانه ، حافظ شناسی ، چایخانه سنتی و فروشگاه محصولات فرهنگی در ایوان و صحن شمالی حافظیه قرار دارند .

تالار حافظیه

تالار حافظیه که با نام رواق چهار ستونه و یا رواق بیست ستونه هم شناخته می شود ، با استفاده از 20 ستون سنگی و با 20 پله که از حیاط جنوبی به ایوان می ‌رسد طراحی شده است . این تالار دارای طول 56 مترمربع و عرض 8 متر است .

این تالار دارای دو اتاق در دو طرف است که آرامگاه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده و در اتاق سمت چپ تالار مقبره قوام ‌السلطنه ، سیاست‌ مدار ایرانی قرار دارد و دو اتاق دیگر هم در این اتاق واقع شده که با طراحی دوره زندیه و هخامنشی بسیار چشم ‌نواز و منحصر به فرد است .

آرامگاه حافظ

آرامگاه حافظ در قسمت شمالی مجموعه قرار دارد که به وسیله  5 پله‌ مدور که دور تا دور مقبره حافظ قرار دارند از زمین جدا شده است . مقبره گنبدی شکل حافظ که شامل 8 ستون‌ بلند به ارتفاع 5 متر است . گنبدی به رنگ سبز با نقش ‌ونگار هایی به سبک ایرانی در بالای آنها قرار دارد و داخل آن با اشعار حافظ طراحی شده و بیرون گنبد به وسیله ورقه‌ های مسی پوشیده شده است .

فضای باغ حافظیه

آرامگاه حافظ در وسط این باغ قرار دارد که در اطراف این آرامگاه و در همان باغ امکاناتی از جمله کافه ، کتاب فروشی و… وجود دارد . خانه حافظ ، نام دیگر کافه حافظ است که در باغ حافظیه قرار دارد که انواع نوشیدنی های سرد و گرم ، انواع غذا ها ، انواع صبحانه و شربت سنتی را سرو می کند . همچنین در فضای باغ ، باغچه ، حوض ، درختان سر به فلک کشیده و… وجود دارند .

نماد های حافظیه

آرامگاه حافظ به طور کلی نماد خورشید است . در آرامگاه حافظ نماد های دیگری از جمله نماد بیرونی گنبد ،  آبی فیروزه ای و… هم وجود دارد . در ادامه با برخی از نماد های آرامگاه حافظ آشنا شوید :

• آبی فیروزه ای : نماد بهشت
• سیاه و سفید : نماد شب و روز
• سرخ ارغوانی : نماد شراب ازلی
• قهوه ای سوخته : نماد خاک
• نمای بیرونی گنبد : نماد آسمان یا کلاه درویشان
• ورودی حافظیه : نماد اسارت

ساعات بازدید از حافظیه

ساعات بازدید از آرامگاه حافظ در هر فصل متفاوت است . ساعات بازدید از آرامگاه حافظ شیرازی در فصل بهار از ساعت 8:30 صبح تا ساعت 21:30 شب ، در فصل تابستان و پاییز از ساعت 8:30 صبح تا ساعت 21 شب و در فصل زمستان از ساعت 7:30 صبح تا ساعت 17:30 شب می باشد .

شماره تماس حافظیه : 07132284552

مزار حافظ

سنگ مزار حافظ ، از مرمر سفید خالص ساخته شده که به دستور کریم‌ خان زند بر روی مزار ایشان قرار گرفت . در اطراف این مزار هشت ستون با پنج متر ارتفاع وجود دارند . این سنگ مزار نیم متر ارتفاع دارد و بر روی کف و اطراف آن بیت هایی از غزل‌ های حافظ به‌ صورت کنده‌ کاری با خط نستعلیق و توسط حاج آغاسی بیگ افشار آذربایجانی حکاکی شده ‌اند که متعلق به دوره حکومت زندیه می باشند . این ابیات عبارت اند از :

مژده وصل تو کو کز سر جان برخیزم       طایر قدسم و از دام جهان برخیزم

به ولای تو که گر بنده خویشم خوانی         از سر خواجگی کون و مکان برخیزم

یا رب از ابر هدایت برسان بارانی            پیشتر زان که چو گردی ز میان برخیزم

بر سر تربت من با می و مطرب بنشین       تا به بویت ز لحد رقص کنان برخیزم

خیز و بالا بنما ای بت شیرین حرکات         کز سر جان و جهان دست فشان برخیزم

گر چه پیرم تو شبی تنگ در آغوشم کش      تا سحرگه ز کنار تو جوان برخیزم

روز مرگم نفسی مهلت دیدار بده               تا چو حافظ ز سر جان و جهان برخیزم

علاوه بر آرامگاه خواجه شمس الدین حافظ شیرازی ، آرامگاه های افراد سرشناس و معروف از جمله سید علی اکبر فال اسیری طالب جاجرمی ، نور الدین رضوی سروستانی ، حاج ملا علی سمنانی ، ناصر الدین سالار ، اهلی شیرازی ، لطفعلی صورتگر ، رسول پرویزی ، قوام الملک شیرازی ، مهدی حمیدی ، سید علی مزارعی ، میرزا کوچک وصال شیرازی ، حمید دیرین ، علیرضا شاپور شهبازی ، فرصت الدوله شیرازی ، محمد خلیل رجایی و غلامرضا افراسیابی در محوطه آرامگاه حافظ وجود دارد .

حافظیه در شب

حافظیه در شب با نور پردازی های منحصر به فرد ، بسیار رویایی می شود و افراد علاقه مند به شعر را جذب خود می کند . کسانی که اهل شعر و ادبیات هستند ، حتما آرامگاه حافظ را در شب به عنوان اولویت اول خود برای جاهای دیدنی شیراز انتخاب می کنند . پیشنهاد می شود اگر در شب به آرامگاه حافظ شیراز می روید ، حتما فال حافظ بگیرید و بخوانید که تجربه جدیدی برای شما رقم خواهد زد .

بازدید از حافظیه در چه فصلی مناسب است؟

بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه حافظ ، از اواسط اسفند ماه تا اوایل خرداد ماه است . به خصوص ماه اردیبهشت ، فرصت مناسبی است تا در میان شکوفه ‌های بهار نارنج قدم بزنید . در این زمان ، هوا نسبت به دیگر ماه‌ های سال معتدل ‌تر بوده و شما می‌ توانید از بازدید از دیدنی ‌هایی مانند حافظیه لذت ببرید .

حافظیه برای علاقه مندان عکس

حافظیه به دلیل قدمت تاریخی ، معماری اصیل ایرانی ، سنگ مزار خاص و منحصر به فرد ، کتیبه های دور تا دور سقف و گنبد معرق کاری شده ، عکاسان را به سمت خود جذب می کند . علاقه مندان به عکس به آرامگاه حافظ می روند و از این بنای منحصر به فرد عکس می گیرند و لذت می برند .

هتل های اطراف حافظیه

در اطراف آرامگاه حافظ ، هتل هایی برای استراحت و اقامت گردشگران و مسافران ایرانی و خارجی وجود دارد که گردشگران می توانند به این هتل ها بروند و استراحت کنند . در ادامه با دو هتل در اطراف آرامگاه حافظ آشنا شوید :

هتل های اطراف حافظیه : هتل پرسپولیس شیراز ، هتل ارگ شیراز

معمار و طراح حافظیه کیست؟

آندره گدار ، معمار و باستان شناس معروف فرانسوی که سرپرست فنی دپارتمان آثار باستانی و تاریخی ایران در آن زمان یعنی زمان حکومت پهلوی بود ، مامور طراحی مقبره امروزی حافظ شد . پس در نتیجه طراح و معمار آرامگاه حافظ ، آندره گدار ، معمار فرانسوی بود .  از جمله کار های آندره گدار در ایران را می توانید در ادامه ببینید :

• مدیریت اداره کل باستان‌ شناسی
• فعالیت ‌های پژوهشی
• ثبت آثار فرهنگی ایران
• انتشار نشریه‌ باستان‌ شناسی
• بنیان‌ گذاری دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران
• ریاست و استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران

جشن ها و برنامه های فرهنگی حافظیه

در مجموعه حافظیه ، جشن هایی از جمله جشن نوروز ، جشن بزرگ بیعت ، جشن هنر ، جشن های محلی ، مراسمات سنتی و… برگزار می گردد و این مکان همواره برای برگزاری جشن های مختلف مردمی و گردهمایی مردمی بوده است .

علاوه بر این جشن ها ، برنامه های فرهنگی از جمله کلاس های حافظ شناسی ، شعر خوانی شاعران مشهور در ایام مختلف سال و به خصوص روز بزرگداشت حافظ در 20 مهر ماه هر سال ، طرح سحرگاه با خواجه راز در طول ماه مبارک رمضان ، کارگاه و کلاس های ساخت و ساز موسیقی سنتی ، کنسرت خوانندگان به خصوص موسیقی سنتی ایرانی و عرفانی و… برگزار می گردد .

جاذبه های دیدنی اطراف حافظیه

در اطراف آرامگاه حافظ ، مکان های دیدنی و تاریخی وجود دارند که می توانید پس از بازدید از حافظیه به این مکان های تاریخی و دیدنی بروید و از این مکان ها دیدن فرمایید و لذت ببرید . در ادامه با شش مکان دیدنی اطراف حافظیه شیراز آشنا شوید :

• باغ جهان نما شیراز
• دروازه قرآن شیراز
• باغ هفت تنان شیراز
• لونا پارک شیراز
• امامزاده علی ابن حمزه شیراز
• آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز

سوالات متداول در مورد حافظیه

حافظیه کجاست؟

حافظیه در استان فارس ، شیراز ، حد فاصل چهار راه ادبیات و چهار راه حافظیه ، رو‌بروی ورزشگاه حافظیه قرار دارد .

بازدید از حافظیه چقدر طول می کشد؟

بازدید از حافظیه شیراز یک ساعت الی دو ساعت زمان می برد .

بعد از بازدید از حافظیه کجا برم؟

بعد از بازدید از حافظیه می توانید به باغ جهان نما شیراز ، دروازه قرآن شیراز ، باغ هفت تنان شیراز ، لونا پارک شیراز ، امامزاده علی ابن حمزه شیراز و آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز بروید .