رسپینا
استان فارسشیراز

ارگ کریم خان زند ، شاهکاری از دوران زندیه

ارگ کریم خان شیراز یکی از بناهای تاریخی و جاهای دیدنی شیراز است . شیراز با داشتن آثار تاریخی و اماکن گردشگری جزو شهرهای توریستی ایران به شمار می ‌رود . سالانه گردشگران خارجی و داخلی به شیراز سفر می کنند و از جاهای دیدنی شیراز این شهر مانند ارگ کریم خان زند بازدید می‌ کنند . در ادامه با ارگ کریم خان زند بیشتر آشنا شوید:

معرفی ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان زند که در مرکز شهر شیراز قرار دارد ، یکی از آثار باشکوه دوره زندیه است که توسط کریم خان زند معروف به وکیل الرعایا در سال 1180 هجری قمری ساخته شده است . این ارگ محل زندگی و حکومت کریم خان زند بود و به همین علت به ارگ کریم خان زند معروف است.

ارگ کریم خان زند در دوره قاجار

پس از پیروزی آقا محمد خان قاجار بر ایران ، بسیاری از بناهای باقی مانده از دوره زندیه به دستور آقا محمد خان قاجار به دلیل خصومت و دشمنی تخریب شد . اما خوشبختانه این ارگ جان سالم به در برد و در دوره قاجاریه به عنوان مکانی برای حکمرانی حاکمان شیراز مورد استفاده قرار گرفت.

ارگ کریم خان زند در دوره قاجار

ارگ کریم خان زند در دوره پهلوی

پس از پیروزی حکومت پهلوی ، ارگ شکلی تازه به خود گرفت که این تغییرات در ارگ ، باعث خرابی های بسیار زیادی در ارگ شد . در سال 1310 با ساخت شهربانی در شهر شیراز ، این ارگ به عنوان زندان برای نگه داری زندانی ها انتخاب شد . به دلیل اسکان زندانی ها در ارگ ، تالار ها را به دو طبقه تغییر دادند که در هر کدام چهار یا شش سلول وجود داشت .

همچنین برای گرم نگه داشتن زندان ، نقاشی های دوران قاجار را با گچ پوشاندند و با روشن کردن آتش ، دیواره هایی پوشانده شده از دود را ایجاد کردند .

اکنون ارگ کریم خان زند به عنوان موزه ، تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و مرمت شده است . این مکان در سال 1351 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ارگ کریم خان زند در دوره پهلوی

معماری ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان زند مستطیل شکل بوده و از دو بخش نظامی و مسکونی تشکیل ‌شده ‌است . به طور تقریبی این ارگ دارای 13 هزار متر مربع مساحت و 4 هزار متر مربع زیر بنا است . به دلیل مصالح ساختمانی عالی و مرغوبی که معماران در ساخت قلعه به کار بردند ، باعث شده این بنا تاریخی بعد از تخریب‌ها و عملیات ‌های بسیار زیاد هنوز هم استوار باقی بماند .این ارگ به عنوان بزرگ ترین بنای تاریخی شهر شیراز شناخته می شود .

نمایی از معماری ارگ کریم خان زند از بالا

بخش های مختلف ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان زند از بخش های مختلفی مانند بخش مسکونی ، بخش نظامی ، شاه نشین ، حمام ارگ ، اتاق ها ، حیاط خلوط ارگ و… تشکیل شده است . در این قسمت با شش بخش آشنا شوید :

بخش مسکونی 

این بخش از سه ضلع شمال ، جنوب و غرب ارگ تشکیل شده است . هر ضلع دارای یک ایوان با دو ستون سنگی و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است . در مرکز حیاط ، یک حوض آب با چهار باغچه در گوشه‌های آن قرار دارد . در بخش شمالی ، یک تالار بزرگ به نام شاه نشین وجود دارد که محل پذیرایی مهمانان و برگزاری مجالس رسمی بوده است .

بخش مسکونی ارگ کریم خان زند با در و پنجره و ستون های چوبی

بخش نظامی 

این بخش در ضلع شرقی ارگ قرار دارد و شامل حمام خصوصی ، کارگاه‌های صنعتی ، انبارها و سلاح خانه است . در گوشه‌ های هر چهار ضلع ، چهار برج با ارتفاع 14 متر وجود دارد که به عنوان نقطه نظارت و دفاع استفاده می ‌شدند .

بخش نظامی ارگ کریم خان زند با حوض مرکزی و دیوار های نقاشی شده

شاه نشین ارگ

شاه نشین ها اتاق های بزرگ با سقف های بلند هستند که به عنوان اتاق سه دری و پنج دری شناخته می شدند . این اتاق ها در اضلاع شمالی ، غربی و جنوبی ارگ قرار دارند . شاه نشین شمالی که برای زمستان طراحی شده ، دارای دو ستون سنگی به نام گندمک با تزئینات گل شاه عباسی است . در ضلع غربی ارگ ، شاه نشین اصلی تابستانی واقع شده است که روبروی حوض بزرگ صحن حیاط قرار دارد .

شاه نشین ارگ کریم خان زند با در و پنجره ها و ستون های چوبی

حمام ارگ

حمام ارگ یکی از اولین حمام های ایرانی است که به صورت اختصاصی برای خانواده سلطنتی طراحی شده است . حمام ارگ جزو اولین حمام های خصوصی ایرانی است که در قسمت رختکن آن یک حوض نسبتا بزرگ و مکان هایی برای استراحت وجود دارد . این حمام از تغییر در دوره های مختلف تاریخی در امان مانده و ظاهر خود را به خوبی حفظ کرده است . این حمام در بخش جنوب غربی ارگ قرار دارد .

حمام ارگ کریم خان با حوض مرکز حمام و حجره های اطراف

سامانه آبرسانی ارگ

سامانه آبرسانی ارگ شامل سیستم تصفیه آب بود که توسط حیاط خلوت بخش جنوب شرقی به حمام راه پیدا می کرد . به منظور جلوگیری از راکد بودن آب حوض ها ، درون هر حوض فواره هایی طراحی شده بود . برای تامین آب حوض های ارگ از قنات رکن آباد استفاده می کردند .

نمایی از سامانه آبرسانی ارگ کریم خان زند با نمای روبروی ارگ و درختان سرسبز و آب

اتاق های ارگ

اتاق های ارگ به عنوان بخش های مسکونی طراحی شده اند و در اضلاع شمالی ، غربی و جنوبی ارگ قرار دارند . هر بخش دارای یک ایوان بزرگ با دو ستون سنگی و شش اتاق در دو طرف آن است . این اتاق ها به یکدیگر متصل بوده و ورودی آنها روبروی یکدیگر قرار دارد . میان این اتاق ها راهرو هایی طراحی شده است که اتاق های کوچکتر در بالای این راهروها قرار دارند .

نوشته های مشابه
اتاق های ارگ کریم خان زند با در و پنجره های چوبی

دیوار ارگ

برای تامین امنیت ارگ ، دیواری بلند و ساده با ارتفاع 12 متر و بدون هیچ گونه تزئینات ساخته شد . این دیوار دارای ضخامت 3 متر است و چهار برج با ارتفاع 14 متر در چهار گوشه آن قرار دارند . این برج ها سه طبقه هستند و شامل اسلحه خانه ، دید بانی و محل استراحت سربازان می شوند .

دیوار ارگ کریم خان زند با یک برج ارگ و در ورودی

حیاط خلوت ارگ

ارگ در جهت شمالی خود دارای یک حیاط خلوت می باشد که چند اتاق مجزا از دیگر اتاق های قسمت مسکونی ، در این حیاط خلوت وجود دارند .  در چهار گوشه ارگ ، در کنار برج‌ ها  ، چهار حیاط خلوت با حوضی در مرکز آن قرار گرفته است که کاربردهایی از قبیل ایجاد سرویس‌ دهی و آشپزخانه داشته ‌اند .

مجسمه های ارگ کریم خان زند

در قسمت های مختلف ارگ کریم خان زند مجسمه هایی به منظور نمایش نحوه زندگی و تعامل افراد  زندیه  قرار داده شده است . این مجسمه ها در قسمت های مختلف ارگ مانند حمام ، اتاق ها و… قرار دارند . این مجسمه ها از نظر هنری و ظرافت در ساخت ارزش بسیاری دارند . وجود آنها به درک بهتر تماشاگران از تاریخ و فرهنگ دوره زندیه کمک زیادی می کند .

مجسمه های ارگ کریم خان زند

تزئینات ارگ کریم خان زند

ورودی ارگ کریم خان زند ، با  کاشی های هفت رنگ که صحنه نبرد رستم و دیو را به تصویر می کشد ، تزیین شده است . از جمله مصالحی که در ساخت ارگ به کار رفته  ، سنگ مرمر و سنگ آهک است . نقاشی های مینیاتوری ، ارسی های رنگارنگ ، منبت کاری و در و پنجره های چوبی ، محیطی دلنشین را به وجود آورده است . آب نماها و ستون های سنگی دارای نقوش و مهر سنگ تراش می باشند . فضای داخلی ارگ ، بر خلاف نمای بیرونی که حالتی نظامی دارد ، بسیار پر نقش و نگار است  . داخل اتاق‌ها با نقوش اسلیمی ، ترنج ، گل و مرغ تزئین شده است .

چرا ارگ کریم خان زند کج است ؟

دلیل کج بودن برج ضلع جنوب شرقی ارگ کریم خان زند به دلیل قنات و حمامی است که در زیر آن قرار گرفته ‌اند . این موضوع باعث شده است که زمین در آن نقطه نشست کند و برج از محور عمودی خود منحرف شود و کج شود . برخی ها هم معتقدند که این برج از قصد کج ساخته شده است . این برج در 20 سال پیش مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است .

نمایی از برج کج ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان زند کجاست ؟

ارگ کریم خان زند یکی از جاهای تاریخی و دیدنی معروف شهر شیراز است .این ارگ در مرکز شهر شیراز و در نبش میدان شهرداری شیراز قرار دارد .

آدرس ارگ کریم خان زند: استان فارس ، شیراز ، ابتدای خیابان کریم خان زند ، نبش میدان شهرداری

نمایش ارگ کریم خان زند روی نقشه

بهترین فصل برای رفتن به ارگ کریم خان زند

بهترین فصل رفتن به ارگ ، فصل بهار ، تابستان و پاییز است . در فصل بهار درختان بهارنارنج تمام ارگ گریم خان زند را در بر می گیرند و در فصل تابستان و پاییز گل ها و برگ های رنگارنگ جای جای ارگ را می پوشانند .

رفتن به ارگ کریم خان زند در روز یا شب؟

در کل ارگ در شب و روز جلوه ای خاص دارد ، اما در شب ،  به دلیل نور پردازی های فوق العاده ، همه را به سمت خود جذب می کند . همچنین این ارگ در روز به دلیل درختان سرسبز ، جلوه ای خاص به خود می گیرد .

هتل های اطراف ارگ کریم خان زند

در اطراف ارگ هتل هایی برای استراحت موجود است . در ادامه با هتل های اطراف ارگ آشنا شوید :

هتل های اطراف ارگ کریم خان زند : هتل زندیه شیراز ، هتل پارسه شیراز

جاهای دیدنی اطراف ارگ کریم خان زند

پس از بازدید از ارگ می توانید به دیگر جاهای تاریخی و دیدنی بروید . در ادامه با شش مکان دیدنی و تاریخی اطراف ارگ کریم خان زند آشنا شوید :

قیمت بلیط ارگ کریم خان زند چقدر است؟

در بهار 1403، قیمت بلیط بازدید از ارگ کریم خان زند شیراز ، برای بازدید کنندگان ایرانی 30 هزار تومان درنظر گرفته شده است . البته قیمت بلیط گردشگران ایرانی با گردشگران خارجی فرق دارد . نکته جالب اینکه بازدید از این بنا برای افراد زیر 6 سال ، جانبازان بالای 25 درصد و افراد معلول جسمی و حرکتی به صورت رایگان محاسبه می شود .

ارگ کریم خان زند برای عاشقان عکاسی

ارگ کریم خان زند شیراز با معماری خاص و جلوه ای منحصر به فرد باعث می شود تا عکاسان را به سمت خود جذب کند و یکی از لوکیشن های خاص برای عکاسی در شیراز است . اگر علاقه مند به عکاسی در فضای سبز هستید ، در روز به ارگ بروید و اگر علاقه مند به شب و نورپردازی هستید ، در شب به ارگ زند سفر کنید .

فالوده شیرازی پشت ارگ

در سفر به ارگ کریم خان زند حتما برایتان سوال پیش می آید که کجا فالوده شیرازی بخوریم ؟ یکی از محله های شیراز که بستنی فروشی و فالوده فروشی های معروفی دارد ،‌ محله پشت ارگ است . در میان این فالوده فروشان ،‌ فالوده و بستنی شکرریز معروف ترین فالوده و بستنی فروشی محله پشت ارگ است . این فالوده و بستنی فروشی محبوب در سال 1335 تاسیس شد که به عنوان قدیمی ترین فالوده و بستنی فروشی شیراز شناخته می شود .

ساعات بازدید از ارگ کریم خان زند

ساعت بازدید ارگ کریم خان زند در 6 ماه اول سال از 8:30 صبح تا 21 شب و در 6 ماه دوم سال 7:30 صبح تا 20:30 شب است .

شماره تماس ارگ کریم خان زند : 07132247648

سوالات متداول در مورد ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان زند کجاست ؟

ارگ کریم خان زند در استان فارس ، شیراز ، ابتدای خیابان کریم خان زند ، نبش میدان شهرداری قرار دارد .

چه بخش هایی در ارگ کریم خان زند وجود دارد ؟

ارگ کریم خان زند از بخش های مختلفی مانند بخش مسکونی ، بخش نظامی ، شاه نشین ، حمام ارگ ، اتاق ها ، حیاط خلوط ارگ و… تشکیل شده است .

ارگ کریم خان زند از چه نظر اهمیت بالایی برخوردار است ؟

ارگ کریم خان زند از نظر تاریخ ، معماری ، فرهنگ و هویت ، از اهمیت بالایی برخوردار است .

بازدید از ارگ کریم خان زند چه قدر زمان می برد ؟

بازدید از ارگ کریم خان زند حدود 2 تا 3 ساعت زمان می برد .

آیا ارگ کریم خان زند در میراث ملی به ثبت رسیده است ؟

بله – ارگ کریم خان زند ، در سال 1351 در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است .

امین ندافی

گردشگری ، بخشی از نیاز های زندگی انسان است . به قول گوستاو فلوبر (سفر باعث می شود تا دریابی چقدر در جهان ناچیز هستی و چه جای کوچکی را در جهان اشغال کرده ای). با سفر به دور دنیا میتونیم جهان هستیمون رو بیشتر بشناسیم .

نوشته های مشابه

‫2 دیدگاه ها

  1. سلام خسته نباشید معماری ارگ کریم خان واقعا زیبا هست و من خیلی لذت بردم و در آخر تشکر میکنم از شما به خاطر مقاله خوبتون

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا