راهنمای زیارت حرم امام رضا

راهنمای زیارت حرم امام رضا به ویژه برای کسانی که برای اولین بار به مشهد سفر می کنند، برای صرفه جویی در وقت و همچنین استفاده از حداکثری از برنامه های حرم ضروری است. در این مقاله راهنمای کاملی از بازدید از حرم امام رضا و بخش های مختلف از جمله صحن ها و رواق های آن بررسی شده است.

حرم امام رضا کجاست؟

حرم امام رضا به عنوان یکی از جاهای دیدنی مشهد در مرکز شهر واقع شده است که از مسیرهای مختلفی می توان به آن دسترسی داشت. حرم امام رضا در انتهای بلوار امام رضا بوده که از مسیرهای مختلفی می توان به آن دسترسی داشت.

دسترسی به حرم با استفاده از خودروی شخصی

اگر با خودروی شخصی به مشهد سفر کرده اید، می توانید از چهار مسیر مختلف خود برای زیارت حرم امام رضا به حرم مشرف شوید. در ادامه این مسیرها برای شما مشخص شده است.

دسترسی به حرم از میدان شهدا

به منظور دسترسی به حرم در این مسیر، پس از عبور از میدان استقلال به میدان فردوسی و سپس به میدان شهدا رسیده و از مسیر بلوار شیرازی به حرم نزدیک می شوید. فاصله میدان استقلال تا حرم مطهر حدود 10 کیلومتر می باشد.

دسترسی به حرم از بلوار طبرسی

در این مسیر از بزرگراه غدیر عبور می کنید. پس از عبور از میدان فجر، وارد بلوار طبرسی شده و در ادامه می توانید به حرم برسید. این مسیر از میدان فجر حدود 5 کیلومتر می باشد.

دسترسی به حرم از پایانه امام رضا

می توانید پس از ورود به پایانه امام رضا مشهد، از طریق بلوار امام رضا به حرم مطهر برسید. مسافت پایانه امام رضا تا حرم مطهر حدود 5 کیلومتر می باشد.

دسترسی به حرم از بلوار مصلی

در این مسیر از بزرگراه غدیر عبور کرده و وارد بلوار مصلی خواهید شد. در ادامه بعد از طی مسیری حدود 9 کیلومتر وارد بلوار نواب صفوی شده و به حرم مطهر خواهید رسید.

دسترسی به حرم با وسایل نقلیه عمومی

شما می توانید با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در مشهد از جمله مترو و اتوبوس به حرم مطهر مشرف شوید. با استفاده از مترو در خط 1 و ایستگاه بسیج و خط 2 در ایستگاه شهدا می توانید به حرم نزدیک شوید. پس از رسیدن به این ایستگاه ها می توانید با استفاده از اتوبوس و تاکسی به حرم مطهر مشرف شوید. همچنین خط 1 و 2 بی آرتی که از پایانه امام رضا حرکت می کنند نیز گزینه مناسبی برا تشرف به حرم رضوی است. بعضی از خطوط مهم اتوبوس که به حرم می روند شامل خطوط 12، 1/38، 5، 25، 40 و 84 می باشند.

راهنمای زیارت حرم امام رضا

حرم امام رضا شامل بخش های مختلفی است که بیشتر آن ها برای مسافران نامفهوم به نظر می رسند. صحن و رواق از جمله عباراتی است که هنگام ورود به حرم به وفور مشاهده خواهید کرد. در صورتی که برای زیارت حرم امام رضا نیاز به راهنمایی داشتید می توانید از باجه های راهنمای زائر مشهد در حرم یا سطح شهر استفاده کنید.

• صحن به محوطه ای بدون سقف گفته می شود که از اطراف محصور شده است.
• رواق به محل های سربسته و مسقف حرم گفته می شود که ممکن است ویژه بانوان، اقایان و یا خانوادگی باشد.

ورودی های حرم امام رضا

حرم مطهر دارای پنج ورودی شامل شیخ طبرسی (خیابان شیخ طبرسی)، شیخ طوسی (خیابان آیت الله شیرازی)، باب حر عاملی (خیابان شهید نواب صفوی)، باب الجواد (خیابان شهید اندرزگو) و باب الرضا (خیابان امام رضا) می باشد. نقشه حرم امام رضا (ع) در شکل پایین مشخص شده است.

صحن های حرم امام رضا

تعداد صحن های حرم برابر 9 عدد بوده و شامل صحن انقلاب اسلامی، صحن آزادی، جمهوری اسلامی، قدس، جامع رضوی، غدیر، کوثر، صحن هدایت و بعثت است. هر کدام از این صحن ها دارای ویژگی های مختلفی است که زیارت حرم امام رضا را دلنشین تر می سازد. در ادامه با جزئیات این صحن ها و بخش های مختلف آن آشنا می شویم.

صحن آزادی حرم امام رضا

نام قدیم صحن آزادی، صحن نو بود که پس از انقلاب به صحن آزادی تغییر نام یافت. وسعت این صحن حدود 4340 متر مربع بوده و از بزرگترین صحن های حرم است. در این صحن، حوض بزرگی ساخته شده است که تنها آقایان می توانند جهت وضو گرفتن از این حوض استفاده کنند. از ایوان های آن می توان به ایوان طلای ناصری، ایوان ساعت و ایوان شرقی صحن آزادی یا باب السلام اشاره کرد. این صحن بهترین موقعیت برای زیارت حرم امام رضا در فصل های گرم سال را دارد.

زیارت حرم امام رضا در صحن انقلاب

این صحن، قدیمی ترین صحن حرم می باشد که نام قدیمی آن صحن عتیق بوده است و در ضلع شمالی حرم قرار دارد. از ایوان های این صحن می توان به ایوان طلای نادری در جنوب، ایوان عباسی در شمال صحن، ایوان ساعت در غرب و ایوان نقاره خانه در شرق اشاره کرد. هنگام زیارت حرم امام رضا در این صحن مکان های مهمی مانند پنجره فولاد، نقاره خانه، سقاخانه نادری یا سقاخانه اسماعیل طلایی و ساعت را مشاهده خواهید کرد.

زیارت حرم امام رضا در صحن بعثت

در صحن بعثت دو ایوان غرب و شمال وجود دارد. این صحن در گذشته به نام صحن امام خمینی بوده است که پس از اعمال تغییرات به دو بخش صحن بعثت و رواق امام خمینی تقسیم بندی شد.

زیارت حرم امام رضا در صحن جمهوری اسلامی

این صحن در ضلع غربی حرم ساخته شده است که دارای یک ایوان طلایی، دو مناره طلا، یک سقاخانه و پنجره ای فولادی می باشد. پنجره ای که در این صحن وجود دارد از جنس برنز می باشد. در صورتی که در ایام شلوغی به حرم مشرف شوید برای زیارت حرم امام رضا می توانید از این پنجره استفاده کنید، زیرا مستقیما در روبه روی ضریح اصلی قرار دارد.

زیارت حرم امام رضا در صحن رضوی

نام دیگر این صحن، صحن پیامبر اعظم می باشد که حدود 117 هزار مترمربع می باشد. معمولا نمازهای جماعت در این صحن برگزار شده و همچنین دارای حوض برای وضو و مانیتور جهت پخش سخنرانی و مراسم ویژه حرم می باشد. صحن رضوی در جنوب حرم واقع شده و از باب الجواد و باب الرضا می توان وارد آن شد.

صحن کوثر حرم امام رضا

از طریق خیابان شهید نواب صفوی می توان وارد این صحن شد که به صحن جامع رضوی نیز ارتباط دارد. در این صحن مراسم مذهبی خاصی صورت نمی گیرد و صرفا به عنوان مسیری برای ورود به حرم می باشد.

زیارت حرم امام رضا در صحن قدس

این صحن، کوچکترین صحن امام رضا بوده و در میان آن سقاخانه ای به شکل بیت المقدس بنا شده است. صحن قدس در قسمت جنوبی روضه منوره قرار دارد. مسجد گوهرشاد و موزه صحن امام خمینی در نزدیکی این سقاخانه می باشد.

زیارت حرم امام رضا در صحن هدایت

این صحن کوچک در ضلع شمال شرقی حرم واقع شده است که بنیاد پژوهش های اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی و همچنین مهمانسرای حضرت در این صحن قرار دارند. این صحن در ماه مبارک رمضان با پهن کردن سفره و اعطای وعده افطاری، میزبان زائران روزه دار می باشد.

زیارت حرم امام رضا در صحن غدیر

این صحن در قسمت جنوب غربی حرم قرار داشته و با صحن های رضوی، سردر شیرازی و جمهوری اسلامی ارتباط دارد. در کاشی های این صحن، خطبه غدیر حکاکی شده است و به همین دلیل نام غدیر را روی آن گذاشته اند. در این صحن می توانید به سرویس های بهداشتی و مجتمع تجاری خدماتی غدیر دسترسی داشته باشید. مجتمع تجاری غدیر دارای کالاهای گوناگون مانند مواد غذایی، بدلیجات، پوشام و سنگ های زینتی است.

رواق های حرم امام رضا

رواق ها، مکان های سربسته ای هستند که هر کدام با هدف خاصی مورد استفاده قرار می گیرند و برای زیارت حرم امام رضا در روزهای سرد سال مناسب است. حرم امام رضا (ع) دارای 27 رواق می باشد که مهم ترین آن ها شامل رواق امام خمینی، رواق شیخ طوسی، رواق دارالاجابه و دارالکرامه می باشد. رواق دارالاجابه در زیرزمین قرار داشته که بعد از ضریح و روضه منوره، نزدیکترین مکان به مرقد امام رضا (ع) است.

رواق دارالحجه، از بزرگترین رواق ها بوده که بخش شرقی حرم را از زیرزمین به بخش غربی متصل می کند و در آن جهت قبله و جهت زیارت حرم امام رضا، همسو می باشد. همچنین رواق های خانوادگی مختلفی وجود دارد که در آن تفکیک جنسیتی وجود ندارد. این رواق ها در جدول زیر مشخص شده است.

مراکز فرهنگی حرم امام رضا

شما در حرم رضوی، علاوه بر زیارت حرم امام رضا (ع) می توانید از مراکز فرهنگی مانند کتابخانه ها، موزه ها و فروشگاه های فرهنگی نیز برخوردار شوید. کتابخانه و موزه های متعددی در حرم واقع شده است که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

کتابخانه های حرم امام رضا

حرم رضوی دارای دو کتابخانه بزرگ به نام های کتابخانه مرکزی آستان قدس و کتابخانه جامع گوهرشاد می باشد. کتابخانه مرکزی آستان قدس در رواق امام خمینی قرار دارد و دارای بیش از 4 میلیون کتاب بوده و برخی از آن ها دارای ثبت جهانی هستند. کتابخانه گوهرشاد در صحن رضوی و روبه روی مسجد گوهرشاد واقع شده است. این کتابخانه ویژه آقایان می باشد و کتابخانه تخصصی با محوریت اهل بیت است.

موزه های حرم امام رضا

موزه های حرم جزء جاهای دیدنی حرم بوده و شامل شش موزه است که این موزه ها در صحن کوثر و صحن جامع رضوی قرار دارند. از مهم ترین موزه ها، موزه مرکزی می باشد که دارای قسمت های مختلفی مانند گنجینه حرم، مدال، سکه، سلاح های سرد و گرم، ظروف، نجوم و ساعت و غیره می باشد. همچنین موزه های قرآن و نفایس، موزه فرش، مردم شناسی، موزه آثار اهدایی رهبر و موزه استاد فرشچیان نیز در حرم وجود دارد.

فروشگاه های حرم امام رضا

در حرم امام رضا فروشگاه های مختلفی وجود دارند که شامل فروشگاه کتاب و فروشگاه های صنایع دستی و سوغات می باشد. فروشگاه های کتاب که جزء انتشارات آستان قدس رضوی می باشد در قسمت های مختلف حرم واقع شده اند. این فروشگاه ها در ورودی های باب الجواد، باب الرضا، ورودی باب القبله، بست شیخ طبرسی، بست غدیر و کتابخانه مرکزی واقع شده اند.

مهمانسرای حضرت در حرم امام رضا

این مهمانسرا در زمان ناصرالدین شاه بنا شده و در صحن غدیر قرار دارد. برای سرو غذای حضرت می توانید با نصب اپلیکیشن رضوان به راحتی وعده غذایی خود را در تاریخ ذکر شده دریافت کنید. 

دارالشفا حرم امام رضا

دارالشفا حرم، کلینیکی مجهز بوده که دارای بخش های مختلفی مانند CPR، آزمایشگاه، ارتوپد، دندان پزشکی و غیره می باشد. پایگاه های اورژانسی دارالشفا دارای بخش بانوان در رواق دارالحجه و گنبد خاتم خانی و بخش آقایان در صحن جمهوری، گوهرشاد و جامع رضوی است. در صورت نیاز می توانید با راهنمایی خادمین حرم به این مراکز مراجعه کنید.

اطلاعات ضروری راهنمای زیارت حرم امام رضا

قسمت ها و امکانات مختلفی در حرم رضوی وجود دارد که هر کسی از وجود آن اطلاع ندارد. این موارد در ادامه لیست شده است:

• قبل از ورود به حرم اگر کیف یا وسیله دیگری همراه شما است می توانید آن را به دفتر امانات تحویل داده و هنگام بازگشت آن را پس بگیرید. دفتر امانات دارای بخش های مختلف امانات نقدی، وسایل و نگه داری اشیای پیدا شده است. بعضی از وسایل مانند ساک و چمدان بزرگ، خوراکی، کوله پشتی و پتو در این بخش ها تحویل گرفته نمی شود. همچنین اشیاء گم شده خود را می توانید از دفترهای مختلف در سطح حرم دریافت کنید.
• اگر برای زیارت حرم امام رضا، چادر نماز همراه شما نباشد، می توانید هنگام ورود به حرم آن را از خادمین مربوطه دریافت کرده و هنگام خروج تحویل دهید. البته باید کارت شناسایی معتبر تحویل دهید.
• باجه های مختلف راهنمای زائر در حرم و سطح شهر قرار دارد که می توانید سوالات خود را در رابطه با زیارت حرم امام رضا و احکام شرعی بپرسید.
• خودروهای مخصوص حمل سالمندان در ورودی های حرم قرار دارند و اگر فرد سالمند همراه شما باشد می توانید از این خودروها استفاده کنید.
• ویلچرهای متعددی در سطح حرم واقع شده اند که از آن ها برای جابه جای افراد سالمند استفاده می شود. شما می توانید از این ویلچرها در سطح حرم استفاده کنید و یا با ارائه کارت شناسایی، ویلچر را به مدت دلخواه از حرم خارج کنید.
• دفاتر نذور مختلفی در سطح حرم قرار داشته که می توانید نذورات نقدی و غیرنقدی خود را پرداخت کنید.
• حدود نیم ساعت قبل از اذان، به منظور برپایی نماز جماعت، درب صحن های مختلف بسته می شوند. پس لازم است هنگام ورود یا خروج از حرم به این نکته توجه کنید.
• عکس برداری و تصویربرداری در نزدیکی ضریح امام ممنوع بوده که در صورت عکس برداری با تذکر خادمین حرم مواجه خواهید شد.
• کفشداری های مختلفی در صحن های حرم واقع شده است که می توانید با تحویل کفش خود و دریافت شماره با خیالی راحت وارد قسمت های مسقف حرم شوید.
• در صحن های مختلف حرم، دفاتر ویژه گم شدگان وجود دارد که در صورت گم شدن افراد خردسال و مسن می توانید به این دفاتر مراجعه کنید.
• در نزدیکی ورودی باب الرضا و مجاورت حرم، فروشگاه سوغات حرم امام رضا وجود دارد که در آن قرآن و تابلوهایی کوچک از فرش های قدیمی حرم به فروش می رسد. فرش های حرم رضوی پس از فرسودگی تعمیر شده و در قطعاتی کوچک به عنوان تبرک، توسط زائران خریداری می شود.

اطلاعات حرم امام رضا

در این مقاله اطلاعات کاملی در رابطه با زیارت حرم امام رضا و بخش های مختلف آن ذکر شد. حرم امام رضا معمولا در ایام آخر هفته و یا ایام شهادت با ازدحام جمعیت روبه رو می شود. اما در روزهای دیگر و به ویژه ساعات انتهایی شب زمان مناسب تری برای زیارت است. در صورتی که در رابطه با زیارت حرم امام رضا سوالی دارید می توانید در قسمت کامنت ها با ما در میان بگذارید.  

سوالات متداول زیارت حرم امام رضا

وسایلی که در بخش امانات حرم پذیرفته نمی شود کدام است؟

بخش امانات حرم از پذیرش ساک و چمدان بزرگ، خوراکی، پتو، لوازم خوراک پزی، کوله پشتی، کیسه انفرادی معذور است.           

مهمانسرای حضرت امام رضا در کدام صحن قرار دارد؟

مهمانسرای حضرت در صحن غدیر قرار گرفته است.

آیا بانوانی که چادر همراه ندارند می توانند وارد حرم شوند؟ آیا می توان در حرم چادر دریافت کرد؟

خیر. استفاده از چادر برای بانوان ضروری است. در تمام ورودی های حرم محل های ویژه دریافت چادر وجود دارد که البته باید کارت شناسایی خود را تحویل دهید.

آیا امکان دریافت ویلچر در حرم وجود دارد؟ ویلچرها را در کجا می توان دریافت کرد؟

بله. در تمامی ورودی های حرم و همچنین محل های ویژه در داخل صحن های حرم می توان از خدمات ویلچر استفاده کرد.