عوارض جسمانی سفر با هواپیما
در سفرهای هوایی به علت تفاوت شرایط محیطی کابین و سطح زمین، اختلالاتی در بدن مسافران ایجاد می شود. برای هر فرد متناسب با شرایطی که دارد، این عوارض می توانید متفاوت باشد. در این متن تمامی عوارض جسمانی سفر با هواپیما که ممکن است با آن رو به رو شوید، به همراه راه های پیشگیری و درمان آن بیان شده است.
عوارض جسمانی سفر با هواپیما و راه درمان آن
از دست دادن آب بدن در سفر هوایی
کابین هواپیما رطوبت خیلی کمی دارد حدود 50 درصد از رطوبت هواپیما به دلیل هوای بیرون از بین می رود و این مسئله باعث کاهش رطوبت گلو, بینی و پوستتان می شود. برای اینکه چنین مشکلاتی برای مسافر ها پیش نیاید ابتدا بهتر است یک بطری آب داشته باشید و از آن بخورید و همچنین در کیفتان کرم مرطوب کننده برای پوست دست و صورت خود نیز داشته باشید. توضیه می کنیم در طول سفر به دلیل خشک شدن پوست آرایش نکنید.
ایجاد فشار بر روی گوش در سفر با هواپیما
با کاهش فشار هوا فشار در گوش داخلی نیز تغییر می کند. برای جلوگیری از این اتفاق بزاق دهان خود را قورت دهید یا خمیازه بکشید این کار باعث کنترل فشار در گوش میانی هنگام نشستن و بلند شدن هواپیما می شود. برای کاهش این مشکلات سعی کنید صندلی روی بال هواپیما را انتخاب کنید. ممکن است هنگام پرواز با سر درد مواجه شوید این سر درد بر اثر الودگی هایی که در پرواز اتفاق میافتد نیست. سردرد شما می تواند به دلیل تغییرات فشار هوا یا حالت قرار دادن گردنتان باشد. برای جلوگیری از این سردرد باید آب زیادی بنوشید و بدن خود را مرطوب نگهدارید و قرص هایی مانند ایبوپروفن در کیف خود داشته باشید.
سرماخوردگی در سفرهای هوایی
احتمال این که در طول مسیر خود سرما بخورید بسیار زیاد است دلیل آن هم این است که فضای محدود و حرکت گردشی هوا باعث می شود اگر مسافری مریض باشد و یا سرما خورده باشد. بیماری خود را به دیگران هم انتقال دهد. عدم وجود رطوبت در هواپیما باعث خشک شدن گلو و بینی می شود و سیستم دفاعی بدن ضعیف می گردد و این شکل فضا برای انتقال ویروس آزاد تر است. حتما در هواپیما دستان خود را بشوید و آب زیادی مصرف کنید و در هنگام غذا خوردن سینی غذای خود را تمیز کنید.
کم شدن قدرت چشایی در سفر با هواپیما
به دلیل فشار کم هوا رطوبت کم و آلودگی صوتی و هوای خشک، قدرت چشایی مسافران در طول پرواز کاهش می یابد. ممکن است قبل از پرواز یک غذا رو چشیده باشید ولی هنگام پرواز طعم ان برای شما تغییر خواهد کرد. قدرت تشخیص طعم و بو ها در داخل کابین هواپیما به نسبت روی زمین، 30 درصد کاهش می یابد. شاید برایتان جالب باشد که محبوبت ترین نوشیدنی در پرواز آب گوجه فرنگی است و مسافران زیادی این نوشیدنی را به آب پرتغال و سیب ترجیح می دهند. طعم خاص آبی گوجه فرنگی در طول پرواز تقویت می شود و نوشیدنی که در زمین طرفدار ندارد، در هواپیما با طعم اومامی( طعم پنجم غذاها پس از شوری، تلخی، شیرینی و ترش) خواهان زیادی دارد.
تنگی نفس در سفر
وقتی که سوار هواپیما می شوید تنفسات مانند روزهای عادی نیست دلیل آن هم تغییرات فشار هوا که باعث می شود بزاق و مخاط کاهش یابد. بد غذا خوردن یا کم غذا خوردن و مسواک نزدن تنفس را برایتان سخت می کند. توصیه ما به شما اسن است که قبل از پرواز دندان هایتان را مسواک بزنید.
خطر لخته شدن خون در سفر
نشستن زیاد و کم تحرکی در پرواز باعث لخته شدن خون می شود برای جلوگیری از این اتفاق لباس های گشاد بپوشید و اگر پرواز طولانی داشتید هر 2 ساعت در هواپیما قدم بزنید.
گوش درد در سفرهایی هوایی
بسیاری از مسافران وقتی سوار هواپیما میشوند گوششان درد می گیرد. راهای زیادی برای درمان گوش درد و گرفتگی گوش است.رجویدن آدامس، پایین دادن بزاق دهان، شیرینی خوردن و خمیازه کشیدن فشار گوش را کاهش می دهد.
حالت تهوع در هواپیما
بسیاری از مسافران وقتی سوار هواپیما می شوند از حالت تهوع رنج می یرند. برای جلوگیری از حالت تهوع از قرص های ضد تهوع استفاده کنید. سعی کنید که سر خود را پایین نگه ندارید و سرتان را تکان ندهید. از زنجبیل استفاده کنید و در حد امکان روی صندلی های جلو هواپیما بنشینید.
بی خوابی در سفرهای طولانی مدت
در سفرهای طولانی با هواپیما، ساعت داخلی بدن، به خوبی کار نمی کند و باعث بروز اختلالات موقتی خواب می شود. عارضه ای به نام Jet Lag در اثر مسافرت طولانی با هواپیما بروز می کند.
خصوصاً سفرهایی بالای 5 ساعت، احساس بی حالی، کسلی، سردر مداوم، حالت تعوع، اعصاب متشنج داریم. کاملاً طبیعی است. اما خب، بسیار آزار دهنده است و سفر را به قول معروف، به ما زهر می کند. می خواهید بخوابید و نیاز به خواب دارید، اما خوابتان نمی آید و بیدار هستید. خستگی زیاد ناگهانی برایتان پیش می آید. دچار تضعیف عملکرد جسمی و ذهنی می شوید. مشکلاتی از قبیل سردرد و مشکلات گوارشی برایتان پیش می آید.
علت بی خوابی در پروازهای طولانی
متخصصین بیولوژیست بر این عقیده اند که کوچکترین تغییر منطقه زمانی، ریتم شبانه روزی بدن را مختل می کند. همان چیزی که مسئول کنترل ترشح هورمونهایی است که به شما یادآوری می کنند چه زمانی غذا بخوری،٬ بخوابید یا بیدار شوید.
همانطور که می دانید، «اغلب فرایندهای بدن ما بر اساس یک مکانیسم 24 ساعته تنظیم می شوند که آن را ساعت زیستی (بیولوژیک) می نامیم.» این مهم را “کریس کلول” پروفسور روانپزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه UCLA می گوید.
انجام یک مسافرت سریع بین مناطق زمانی مختلف به طور موقت، این ساعت زیستی را دچار اختلال می کند و باعث بروز عوارض فوق الذکر می شود. از آنجایی که ساعت بیولوژیک بدن، فقط به صورت تدریجی می تواند تنظیم شود؛ لذا تطبیق بدن، با موقعیت جدید، می تواند فرآیندی زمان بر باشد. “در نهایت این ساعت تنظیم خواهد شد. اما زمان خواهد برد”. پروفسور “کلول” می گوید.” ممکن است تا چند هفته طول بکشد تا بدن شما به زمان جدید در اروپا یا آسیا عادت کند.”
جالب اینکه جهت حرکت روی کرۀ زمین نیز می تواند در میزان Jet Lag موثر باشد. سفر به سمت شرق، طبعاً مشکل زا تر از سفر به غرب کرۀ زمین است. پروفسور “کلول” توضیح دلیل آن را کمی پیچیده می داند. اما شاید این طور بتوان گفت که برای بدن آسانتر است که ساعتش را به تاخیر بیندازد؛ تا اینکه آن را سریعتر کند. بر اساس مقاله ای که در سال 1999 منتشر شده است؛ سفر به سمت شرق زمین دشوارتر است. چرا که روزها در این جهت فشرده تر می شوند و شخص را از ریتم طبیعی بدن خود دورتر می کند. برعکس در جهت غرب، روزها انگار کش می آیند که با ریتم بدن کمی سازگارتر است.
راه های درمان آن بی خوابی در سفرهای هوایی طولانی مدت
برخی تحقیقات انجام شده در چندسال اخیر نیز، نشان داده اند که بعضی مکملهای دارویی و گیاهی می توانند میزان عوارض را کاهش دهند. از آنجا که ثابت شده سفر هوایی روی تولید ملاتونین (همان هورمونی در بدن که به تنظیم ساعت شبانه روزی بدن کمک می کند) اثرگذار باشد. مصرف این مکمل (هورمون) می تواند به تسریع تطبیق بدن با الگوی خواب جدید کمک کند. هر چند اثر ملاتونین در بهبود اختلالات خواب ثابت شده است؛ با این حال، هنوز اثربخشی آن در اختلالات خواب ناشی از پرواز طولانی مدت، کاملاً اثبات نشده است.
با اینکه اختلال خواب ناشی از پروازهای طولانی، شیوع بالایی دارد؛ چند راه حل ساده می تواند به شما کمک کند از سفرتان حداکثر لذت و استفاده را ببرید:
در داخل هواپیما که هستید؛ تا آنجا که می توانید آب بنوشید و به بدنتان، کمی کش و قوس بدهید.
وقتی که به منطقه زمانی جدید رسیدید، خودتان را در معرض نور آفتاب قرار دهید و بلافاصله فعالیت های خود را آغاز کنید.
می دانید بدترین چیز در این لحظه، چه می تواند باشد؟ این که به اتاق دنج و تاریک هتل، پناه برده و جلوی تلویزیون بنشینید!
انجام برخی تمهیدات پیش از سفر هم، می تواند مفید باشد. حتی هیجان زیا،٬ استرس و بهم ریختگی و بی نظمی نیز می توانند علایم شما را شدیدتر کنند.
مصرف ملاتونین در مسافرت به سمت شرق
در صورتی که به سمت شرق مسافرت می کنید ملاتونین را اینگونه مصرف کنید:
در روز انجام پروازتان، یک قرص ملاتونین (فرم موجود در ایران 3 میلیگرم) بین ساعت 6 تا 7 عصر (بر اساس ساعت منطقه خودتان) مصرف کنید. ممکن است مجبور شوید ملاتونین را در هواپیما بخورید. در روزی که به مقصد خود می رسید و چهار روز پس از آن، هر روز یک قرص ملاتونین، هنگام خواب مصرف کنید (بین 9 و 10 شب به وقت محلی که اکنون در آن به سر می برید.) در صورتی که در محل اقامت حال حاضر خود، کمتر از چها روز می مانید و باز به سمت شرق میخواهید پرواز کنید؛ یک دوز دارو را در روزی که می خواهید پرواز کنید؛ در ساعت 6 تا 7 عصر (به وقت محلی که در آن هستید) مصرف کنید (دقت کنید نه در هنگام خواب!) پس از رسیدن به مقصد دوم دوباره و در چهار روز پس از آن هر روز یک قرص ملاتونین هنگام خواب مصرف کنید (بین 9 و 10 شب به وقت محلی که اکنون در آن به سر می برید(.
مصرف ملاتونین در مسافرت به سمت غرب
در صورت سفر به سمت غرب کرۀ زمین؛ دستور مصرف کمی متفاوت است. پیش از هر چیز، لازم است بدانید ملاتونین در صورتی که کمتر از 5 منطقه زمانی (Time Zone) را به سمت غرب طی کنید کارایی زیادی ندارد. در صورتی که پروازی طولانی به سمت غرب دارید؛ در روزی که به مقصد می رسید پیش از خواب شبانه (به وقت همان محل) یک قرص و تا چهار روز بعد هم به همین طریق، هر شب پیش از خواب یک قرص مصرف کنید. اگر پیش از ساعت 4 صبح از خواب پریدید و به فرم دارویی سریع الاثر ملاتونین دسترسی دارید (که در ایران به صورت قرص زیرزبانی موجود است) یک تا یک و نیم قرص دیگر مصرف کنید تا خواب کامل شبانه را تجربه کنید. اگر در کمتر از چهار روز باز هم به سمت غرب سفر می کنید؛ شب قبل از حرکت پیش از خواب یک قرص مصرف و دستور بالا را مجددا تکرار کنید.
جلوگیری از برخی عوارض قبل از پرواز
پرتوهای مضر در هواپیما
کسانی که زیاد با هواپیما سفر می کنند، باید نگران قرار گرفتن در معرض پرتوهای مضر باشند؛ البته برای افرادی که فقط چند بار در سال سفر می کنند جای نگرانی نیست. خدمه پرواز بیش از کسانی که در نیروگاهای هسته ای هستند بیشتر در معرض این پرتوها قرار دارند. البته این پرتو ها برای زنان باردار می تواند مضرر باشد و توصیه شده افرادی که باردار هستند قبل از سفر هوایی استعلام آب وهوایی موجود را بررسی کنند و در صورت پیش‌بینی طوفان، سفرشان را یک یا دو روز به تأخیر بیندازند. همچنین توصیه می کنیم به دلیل اینکه این پرتوها باعث آفتاب سوختگی نیز گاهی می شوند، با خود کرم ضد آفتاب همراه داشته باشید.
بالا رفتن سطح استرس بدن در سفر با هواپیما
مسافر ها قبل از این که سوار هواپیما بشوند ممکن است استرس به موقع رسیدن حمل بار و حتی جای صندلی خود را داشته باشند. باید سعی کنید تا جایی که می توانید استرس خود را کاهش دهید و اگر دارویی مصرف می کنید ان را در کیف خود بگزارید و در ساعت مشخص مصرف کنید. اگر بیماری مانند دیابت دارید یا مبتلا به بیماری دیگری هستید قبل از خریداری بلیط هواپیما از به همراه داشتن داروی های ضروری اطمینان حاصل کنید و با پزشک نیز قبل از سفر مشورت نمایید.
ورم کردن شکم در پرواز
سعی کیند که قبل از سوار شدن به هواپیما از خوردن غذا های نفخ دار جلوگیری کنید. غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ کرده و همبرگر و یا هر چیزی که باعث ایجاد نفخ می شود را قبل از پرواز نخورید.
اگر شما عارضه ی دیگری در سفر هوایی را می شناسید یا روش پیشگیری بهتری برای هر کدام از عوارض یاد شده در این متن را سراغ دارید لطفا در بخش کامنت ها با ما در میان بگذارید.
.jpg "ورم کردن شکم در پرواز")
قرار گرفتن در معرض میکروب ها در هواپیما
ممکن است فکر کنید در هواپیما سیستم تهویه مناسبی وجود ندارد و باعث ایجاد بیماری می شود ولی هواپیماها دارای فیلترهای پیشرفته هستند و موجب از بین رفتن آلودگی و ویروس ها می شود. خطر اصلی که در هواپیما وجود دارد انتقال بیماری از فردی به فرد دیگر است پس بهتر است در شرایطی مانند اپیدمی کرونا حتما در طول سفر ماسک همراه شما باشد.
یبوست در پرواز
یبوست گرفتن یکی از بدترین مضرات سفر با هواپیما است. برای جلوگیری از یبوست تا حد امکان قبل از سفر از خوردن غذاهای کافئین دار و سنگین خودداری کنید.
سخن پایانی
علاوه بر کمکهای دارویی٬ ورزش و رژیم غذایی نیز می توانند کمک کننده باشند. هرچند ورزش به تنهایی اثر زیادی روی ساعت بیولوژیک بدن ندارد. متخصصین عقیده دارند که تمرینات فیزیکی ملایم، می توانند منجر به افزایش طول خواب مفید شوند. سعی کنید پیش از خواب یا پس از برخواستن از رختخواب کمی نرمش کنید. در مورد غذا هم سعی کنید در همان زمانهای معمول غذا خوردن در منطقه زمانی جدید غذا بخورید ولی هرچه سبکتر بهتر.
بهترین راه حل نخوردن غذا پیش و در حین پرواز و مصرف غذا بلافاصله پس از نشستن هواپیماست. خیلی ها عادت دارند بلافاصله پس از رسیدن به مقصد، چرتی بزنند. چرت زدن برای مقابله با اثرات Jet Lag بد نیست. البته فقط به شرطی که مدت آن را به 30 تا 40 دقیقه محدود کنید. خواب طولانی در بدو ورود می تواند با گیج کردن ساعت زیستی بدنتان شما را با مشکلات جدی تری روبرو سازد.
